بخشی از مطلب
 
نقشه و نقشه خوانی نام مطلبی ست که در ادامه به بررسی آن میپردازیم.برای فهم هر نقشه باید درک صحیح در باره سه موضوع زیر داشته باشیم:
 
نسبت موجود بین اندازه نقشه و ابعاد زمین مورد نمایش آن
ویژگی های سیستم تصویری که در ساختن آن بکار رفته است.
 

موضوع نقشه و علائم بکار رفته در آن
 
شکل زمین و ابعاد آن
 
نقشه کره زمین ترسیم اراتوستن
 
بیضوی مقایسه (الیپسوئید زمین )
 
در ژئودزی زمین بصورت بیضوی در نظر گرفته می شود
در نقشه جدید ایران از بیضوی هایفورد استفاده شده است .
بیضوی هایفورد در سال 1909 میلادی محاسبه شد .
در کنگره بین المللی ژئودزی1924 بیضوی بینالمللی معرفی شد
در این بیضوی طول نیم قطر بزرگ 6378388=a و نیم قطر کوچک 6356912=b شعاع متوسط زمین 6367650 اختلاف بین شعاع قطبی و استوائی 19 کیلومتر است
نقشه چیست؟
 
تصویری است از تمامی یا قسمتی از کره زمین روی یک سطح مستوی است که به نسبت معینی کوچک شده و عوارض و پدیده های مختلف بطور انتخابی و با علائمی خاص روی آن نشان داده شده است .
موقعیت و جهت در کره زمین:
 
دایره فرضی روی کره زمین که تمام نقاط آن از دو قطب به یک فاصله هستند استوا نامیده می شود
بین قطب تا خط استوا دوایر بیشمار می توان ترسیم کرد که به آن مدار می گویند
دایره استوا بزرگترین مدار است
به دوایر فرضی بر روی کره زمین که از دو قطب عبور می کنند نصف النهار می گویند
اگر مدارات و نصالنهاراتی با فواصل مساوی بر روی کره رسم کنیم شبکه جغرافیایی ایجاد می شود
فاصله هر نقطه از نصف النهار مبداء طول جغرافیایی و فاصله هر نقطه از خط استوا عرض جغرافیایی نام دارد.
طول و عرض جغرافیایی یک نقطه بر روی کره زمین را مختصات جغرافیایی آن نقطه گویند .
یک درجه عرض جغرافیایی معادل 11 کیلومتر است . طول جغرافیایی نیز بر روی خط استوا 111 کیلومتر است .
 
شبکه جغرافیایی
 
ژئوئید
تعریف ژئوئید :
 
تصویر زمین بدون ارتفاعات و همتراز با سطح آب اقیانوسها .
ارتفاع هر نقطه از سطح ژئوئید را ارتفاع مطلق آن نقطه گویند . در غیر این صورت آنرا ارتفاع نسبی گویند
مختصات جغرافیایی یک نقطه از سطح زمین که فقط با طول و عرض جغرافیایی بیان شود را مختصات پلانیمتریک(مسطحه) گویند و نقشه هایی که ارتفاع نقاط را ندارد نقشه مسطحه یا پلانیمتریک گویند .
تعریف برخی از واژه ها در نقشه خوانی
مقیاس نقشه:
 
برای نشان دادن زمین بر روی نقشه باید ابعاد زمین به نسبت معینی کوچک شود که به آن مقیاس گفته می شود
دو نکته مهم در مورد مقیاس :
الف )مقیاس نقشه نسبت کوتاه شدن فاصله ها یا خطوط را بیان می کند نه مساحت را
ب) نسبت کوتاه شه فواصل در مقیاس در حالت افقی آنهاست
انواع مقیاسها:
 
     لفظی
    خطی-ترسیمی
    کسری
 
رابطه بین مقیاس نقشه و مساحت سطوح
 
طبقه بندی نقشه ها بر اساس مقیاس
 
سیستم های تصویر نقشه
 
پایه و اساس تهیه نقشه ، شبکه جغرافیایی است که موقعیت هر نقطه نسبت به محورهای آن مشخص می شود .
شبکه جغرافیایی ، شبکه ایست متشکل از دایره های مدارات و نصف النهارات در روی کره جغرافیایی یا زمین.
روشهای اصلی در طرح سیستم های تصاویر ، به تصویر کره جغرافیایی در سطح یک شکل هندسی قابل گسترش متکی است .
 
سیستم های معادل و سیستم های مشابه
 
طبقه بندی سیستم های تصویر
 
انواع سیستم های تصویر مستوی
 
روش تهیه نیمرخ توپوگرافیک